Öğrendiğin tüm kurallara rağmen fiilin sonda olmadığı Almanca bir yan cümleyle mi karşılaştın? Bu yazı sana bu tür cümleler hakkında bilmen gereken her şeyi anlatıyor.
İçerik:
Çekimli fiil ne zaman Almanca yan cümlelerde cümle sonunda değildir? Bu durum, Ersatzinfinitiv (“yerine koymuş mastar”) içeren yan cümlelerde olur. Ersatzinfinitiv: Modalverben (können, müssen …) ve lassen, sehen ve hören yardımcı fiilleri Perfekt, Plusquamperfekt ve Konjunktiv 2 der Vergangenheit’ta kullanıldığında, Partizip 2 formu yerine, bu fiiller mastar hallerinde (Ersatzinfinitiv) kullanılır.
Örnek: Fiili cümle sonunda olmayan yan cümle
Öncelikle, sana ne demek istediğimi göstereyim. (1) ve (2) numaralı cümlelerde, beklediğin gibi, çekimli fiil yan cümlenin sonundadır. Ancak, (3)’ün yan cümlesinde sonda değildir. Yan cümlenin çekimli fiili “hat”tır, burada Perfekt oluşturmak için kullanılmıştır.
(1) Er kommt heute nicht, weil sein Fahrrad kaputt ist.
Bugün gelmiyor çünkü bisikleti bozulmuş.
(2) Er kam heute nicht, weil er sein Fahrrad reparieren musste.
Bugün gelmedi çünkü bisikletini tamir etmesi gerekiyordu.
(3) Er kam heute nicht, weil er sein Fahrrad hat reparieren müssen.
Bugün gelmedi çünkü bisikletini tamir etmesi gerekiyordu.
Modalverb ile Perfekt
Bu istisnayı açıklamak için, öncelikle sana Modalverb ile Perfekt’in nasıl oluşturulacağını göstereceğim.
(4) Er hat sein Fahrrad reparieren müssen. (gemusst! değil!)
Böyle bir yapıda (Modalverb + Perfekt), Perfekt aşağıdaki gibi oluşturulur:
- haben yardım fiili
- Modalverb’in mastarı (Partizip 2 ile değildir!)
- asıl fiilin mastarı
Bu mastar (müssen), adeta (aslında beklenen) Partizip 2 formunun yerini alır ve bu nedenle Ersatzinfinitiv olarak adlandırılmış.
Asıl fiili (reparieren) çekimlemeden mastar haliyle kullanmak gerekir çünkü Modalverbleri her zaman mastar halinde bir fiil ile beraber kullanırız. Ancak Perfekt zamanın (normal) formülü: haben/sein + Partizip 2 olduğu için modalverb’in (müssen) mastar halinde kullanılması size garip gelmiş olabilir
Arka arkaya iki mastar içeren böyle bir yapı bir yan cümlede meydana gelirse, çekimli fiil cümle sonuna değil, fiil grubunun başına gider:
(5) …, weil er sein Fahrrad hat reparieren müssen.
Şimdi ne düşündüğünü biliyorum: Neden bunun yerine basitçe Präteritum zamanını kullanmıyoruz? Präteritum zaten Modalverben için çok daha yaygın değil miydi?
Evet, haklısın! Ancak aynı şey diğer iki fiil formu olan Plusquamperfekt ve Konjunktiv 2 der Vergangenheit için de oluyor ve bunlar için hiçbir alternatif yoktur. Alternatif olmadığı için bundan kurtulmanın bir yolu yoktur.
Plusquamperfekt ile Modalverb
Ana cümle:
(6) Er hatte sein Fahrrad reparieren müssen. (gemusst değil!)
Yan cümle:
(7) …, weil er sein Fahrrad hatte reparieren müssen.
Konjunktiv 2 der Vergangenheit ile Modalverb
Ana cümle:
(8) Er hätte sein Fahrrad reparieren müssen. (gemusst! değil!)
Yan cümle:
(9) …, weil er sein Fahrrad hätte reparieren müssen.
Plusquamperfekt ve Konjunktiv 2 der Vergangenheit için de aynı şeyin olması mantıklıdır aslında, çünkü yapıları Perfekt’e çok benzerdir: haben/sein +Partizip 2 (Modalverben için hep “haben”)
3 fiil biçimi mi? 4’e ne dersin?
Yukarıdaki örneklerde, başlangıçta biraz zor ve karışık gelebilecek 3 fiil formu vardır. Artık işin prensibini anladığına göre, daha da “deli” bir şey için hazırsın demektir. 4 fiil formuna ne dersin? 🙂
Perfekt + Modalverb + Passiv:
(10) …, weil das Auto hat gestohlen werden können.
Plusquamperfekt + Modalverb + Passiv:
(11) …, weil das Auto hatte gestohlen werden können.
Konjunktiv 2 der Vergangenheit:
(12) …, weil das Auto hätte gestohlen werden können.
Not: Übersicht über das Passiv (alle Formen und Zeiten), Erklärungen und Übersetzungen yazımı da okuyabilirsin.
Sadece Modalverben değil
Aynı durum lassen, sehen und hören için de geçerlidir. Başka bir fiilin mastarı ile birlikte kullanılabilirler. Yine, Perfekt, Plusquamperfekt und im Konjunktiv 2 der Vergangenheit gerçekleştiğinde, bunlar Ersatzinfinitiv ile kullanılır (tıpkı modal fiiller gibi).
Yan cümlede, haben fiilinin çekimlenmiş hali yine fiil grubunun başındadır.
(13) …, weil er das Auto hat kommen sehen.
(14) …, dass er sein Kind sonst nicht hätte fernsehen lassen.
(15) …, weil er den Zug hatte kommen hören.
Özet
Aşağıdaki yapılarda modal fiiller (ve lassen, hören, sehen) için (Partizip 2 formu yerine) mastar kullanman lazım:
- Perfekt + Modalverb (aslında gerekli değildir, bunun yerine Präteritum’u kullanabilirsin)
- Plusquamperfekt + Modalverb
- Konjunktiv 2 der Vergangenheit+ Modalverb
(16) Er hatte die Hausaufgaben machen müssen. (gemusst değil!)
Bu tür kombinasyonlar yan cümlelerde meydana geldiğinde, çekimli fiil (haben fiilinin bir formu) her zaman fiil grubunun başında (iki mastardan önce) yer alır.
(17) …, obwohl er die Hausaufgaben hatte machen müssen. (machen müssen hatte değil!)
- Bunu ilk ne zaman duydun?
- Bunu kafa karıştırıcı buldun mu?
- Ya da bu konu hakkında bir sorun mu var? Bir yorum yazabilirsin!